Banden zelf maken, update 1, november 2013
Onlangs was het tijd voor een nieuw model en het is mijn gewoonte om dan eerst de banden te maken, die kunnen dan gedurende de bouw goed uitharden. Het artikel over het zelf gieten van banden heb ik in 2006 geschreven als een handleiding voor andere modelbouwers en nu ik na zeven jaar zelf weer aan de bak moest, leek dit mij een goede gelegenheid om deze handleiding nog eens te testen. Ik heb er voor gekozen om mijn ervaringen niet in de oorspronkelijke tekst te verwerken maar in de vorm van een update te presenteren, temeer daar het geen essentiële aanpassingen betreft. Noem het maar tips, gewoon handig om te weten!
Om mijn opmerkingen snel en goed te kunnen plaatsen, heb ik per onderwerp de aanhef van de alinea in het oorspronkelijke stuk vermeld.
De mal.
De ontwikkeling op het gebied van kunststoffen heeft de afgelopen jaren niet stilgestaan. Bij gebruik van PU-gietplastic heb ik destijds gewezen op de krimp van dit materiaal. Bij de nieuwe versie is er nauwelijks nog sprake van krimp. Het is nu dus zeer goed mogelijk om de oorspronkelijke mal te combineren met een gegoten duplicaat. In dat geval kan de siliconenmal, die is gebruikt om het PU duplicaat te gieten, daarna worden gebruikt als gietmal voor de eerste helft van de contramal. Dit spaart kosten en kan dus afhankelijk van de grootte van de mal vooral interessant zijn voor kleine aantallen.
Uit kwaliteitsoogpunt en voor grotere aantallen prefereer ik zelf nog steeds de eerder beschreven methode. Mijn ervaring is dat het plastic afgietsel de eventuele schoonheidsfoutjes haarscherp zichtbaar maakt. De plastic helften zijn minder kwetsbaar dan de oorspronkelijke (MDF) mal en kunnen voor het samenvoegen en gieten van de definitieve contramal helften nog worden bijgewerkt.
Gieten met vulling.
Mijn huidige ervaring is dat de door de leverancier opgegeven verwerkingstijd erg nauwkeurig is. Dit heeft geen consequenties voor het gieten van massieve banden, de tijd is ruim genoeg. Voor het gieten met vulling bleken de hulpstukken in de foto’s 12 en 13 teveel in de weg te zitten voor het goed bijvullen van de contramallen voordat het mengsel te dik vloeibaar wordt. Vooral bij wat kleinere banden vormde dit een probleem. Daarom zijn de voorzieningen voor het tijdelijk fixeren van de vulringen aangepast volgens bijgaande foto 14. Foto 15 toont de speciale mal om deze vulring te centreren in de band. De fixering is bovendien van doorzichtig plastic gemaakt, dit geeft een veel beter zicht op het vulproces.
Foto 14 Foto15
Noot: Omdat geen styropor ringen van bruikbare afmetingen verkrijgbaar waren, zijn de vulringen nu gemaakt van kurk. Onderzetters voor warme borden vormden hier de basis. Deze zijn ca 1 cm dik en groot genoeg om daar een ring van de gewenste afmetingen uit te zagen. De verwerking van kurk is makkelijk en je hebt geen last van het statische afval van styropor. In de praktijk werkt dit prima.
Tot slot nog even een tip.
Het is vaak van belang om vrij nauwkeurig te weten hoeveel je nodig hebt van de diverse kunststoffen. Zij zijn niet goedkoop en wat resteert kun je maar beperkt bewaren. Als je echter net iets te kort komt is het nog vervelender, zeker als het om 2 kg sets gaat. Bij banden met een vulling kun je dan vaak nog wel wat spelen met de grootte van de vulling.
Het bepalen van de benodigde hoeveelheid van de kunststofcomponenten is vaak een lastige zaak. De vorm van banden maakt dit niet eenvoudiger. Temeer daar het bij de mengverhouding om het gewicht gaat en niet om de hoeveelheid in ml. Het is echter wel mogelijk om bij benadering de inhoud te berekenen door de (halve) band in meer of minder cilinders met een rechthoekige doorsnede op te delen. Als je een plastic mal voor het maken van de contramallen hebt gebruikt, kun je de inhoud eenvoudig controleren door een tot de rand gevulde bak met water te nemen en deze te wegen, daarna de mal voorzichtig (bijvoorbeeld aan een draadje) volledig onder water dompelen zodat het teveel aan water uit de bak stroomt, daarna de mal verwijderen en de bak met het resterende water opnieuw wegen. Het verschil in grammen is de inhoud in ml.
Je kunt dan de gewenste hoeveelheid in een maatbeker gieten en vervolgens wegen. Na aftrek van het gewicht van de maatbeker weet je dan het gewicht en kun je de andere component in de juiste dosering afwegen en toevoegen aan de eerder afgewogen hoeveelheid.
Denk er wel aan dat je bij PU rubber een 1:1 mengverhouding hebt, dus dat bij een halve band de helft van de inhoud (in ml) bestaat uit de A-component en na weging, de andere helft uit de B-component met eenzelfde gewicht!
Neem de eerste keer de hoeveelheid wat ruim, het is lastig om het mengsel goed te te verdelen tussen twee mallen en bijvullen uit een nagenoeg lege beker die snel minder vloeibaar wordt is vervelend. Of nog erger, als het te weinig is, bij moeten mengen. Deze complicaties kun je bij het eerste exemplaar beter vermijden, dat is beter voor je gemoedsrust. Bij een volgend exemplaar kun je een en ander beter inschatten en kun je zo nodig de hoeveelheid aanpassen.